Voor mensen die begaan zijn met onze planeet, is het kopen van biologisch voedsel vaak net zo logisch als twee keer per dag je tanden poetsen. Toch is het maar zeer de vraag of biologisch voedsel beter is voor onze planeet. Richard Engelfriet betoogt dat biologisch voedsel grote nadelen heeft voor de aarde, geen oplossing is voor hongersnood en zeker niet gezonder is.
Probleem 1: Biologisch voedsel is niet automatisch beter voor de aarde
Biologische voedselteelt ziet er lief en schattig uit. In plaats van grote akkers met machines, zien we een aimabele boer Michiel die met veel liefde volgens biologische principes zijn aardappelen kweekt. Er vliegen bijen en vlinders rond, Michiel spuit geen gif en levert zijn producten aan een lokale winkel. Wie kan daar nu op tegen zijn?
Ik dus. Mijn naam is Richard Engelfriet. Ik maak mij zorgen om de toekomst van onze planeet. Maar ik wil graag zo rationeel mogelijk op zoek gaan naar de beste oplossing, en niet op basis van een schattig beeld van boer Michiel. Ik wil niet blind mijn mandje volleggen met biologisch voedsel. Ik wil weten wat voor de planeet het beste resultaat oplevert.
Fans van biologische voedselbouw roepen dat hun methode beter zou zijn voor de biodiversiteit. Het is maar zeer de vraag of dat klopt. Dat zit zo: wie een kilo aardappelen wil kweken op de biologische manier, heeft veel meer grond nodig dan een reguliere aardappelkweker. Die extra grond is dan niet meer beschikbaar als ‘wilde natuur’. Per saldo zorgt biologische voedselbouw daarom juist voor meer verlies van biodiversiteit dan reguliere voedselteelt.
Vervolgens klinkt het sympathiek om ‘niet te spuiten met gif’, zoals liefhebbers van biologisch eten graag zeggen. Die werkwijze leidt echter tot meer voedselverspilling. De opbrengsten van biologische voedselteelt zijn vanwege dat niet spuiten lager dan bij reguliere voedselbouw. Een ‘gewone’ aardappelkweker kan vrijwel alle aardappelen die hij kweekt verkopen, een biologische boer moet een deel van zijn oogst weggooien. Voor dezelfde hoeveelheid opbrengst moet een biologische boer dus meer kweken en brengt hij daardoor meer ammoniak en verzurende gassen de bodem in. Dat is niet erg duurzaam.
Kortom, mensen die automatisch ‘biologisch’ en ‘duurzaam’ aan elkaar koppelen, steken hun kop in het zand. Wie ‘op gevoel’ gokt dat biologische voedselbouw wel beter zal zijn, verlaagt zich tot hetzelfde denkniveau als klimaatsceptici die op basis van een strenge winter concluderen dat het allemaal wel meevalt met de opwarming van de aarde.
Probleem 2: Biologisch voedsel is geen oplossing voor hongersnood
Laten we even starten met het goede nieuws: het ging een tijdje heel goed met het bestrijden van hongersnood. Het percentage van de wereldbevolking dat ondervoed is, daalde van 19 procent in 1990 tot 10 procent in 2015. Helaas is die daling de laatste jaren tot stilstand gekomen.
Ik vind het een morele plicht om deze trend te keren. Dat vraagt alleen wel om betaalbaar eten. En daar zit ‘m direct de kneep: biologisch voedsel is duurder. En laat geld nou net een probleem zijn als je honger hebt.
Daarnaast is het stimuleren van biologisch voedsel voor alle wereldburgers een ramp voor de planeet. Net zoals we woningnood niet oplossen door iedereen een prachtig kasteel met bijbehorend landgoed te schenken, zo lossen we ondervoeding niet op met biologische voedselbouw. Als we iedereen dagelijks biologisch willen laten eten, moeten we het hele Amazonegebied kappen voor de benodigde landbouwgrond. Wie op klimaatdemonstraties met een ‘There is no Planet B’-bord rondloopt vanwege verdwijnende natuur, moet per direct stoppen met pleidooien voor meer biologische voedselbouw.
Probleem 3: Biologisch eten is niet gezonder
Naast onze planeet en het lot van de allerarmsten speelt er nog een probleem bij biologisch voedsel: het is niet gezonder. Tot op heden is niet aangetoond dat biologisch eten meer voedingsstoffen of vitaminen bevat.
Maar, zo hoor ik de klanten van Ekoplaza dan roepen, het is toch wel natuurlijk? Wie dat denkt, moet eens het hilarische essay van wetenschapper Alan Levinovitz lezen. Die man probeert al jaren te achterhalen wat natuurlijk eten is. Tot op heden zonder resultaat. En als u dan toch in de stemming bent voor wat leuk leesvoer, pak dan het boek ‘Ode aan de e-nummers’ van Rosanne Hertzberger er eens bij. Dan snapt u waarom ik heel hard moet lachen om klimaatactivisten die aan de ene kant tegen klimaatsceptici roepen dat ze de ‘wetenschappelijke consensus’ aan hun kant hebben, maar vervolgens geen enkel e-nummer in hun keukenkastje dulden.
Maar we dwalen af. Ik zou u nog vertellen dat biologisch eten niet gezonder is dan normaal geteeld voedsel. Bij deze. En dat geldt natuurlijk helemaal voor die kennis van de buurman van die vriend (ik noem geen namen) die mij vertelde dat hij iedere dag een biologische fles wijn uit Chili opentrok om daar lekker van te genieten met een flink stuk biologische chocolade.
Tot slot
Gelukkig leven we in een vrij land. Misschien vindt u biologische aardappelen veel lekkerder. Of vindt u boer Michiel een toffe peer. En als u geld teveel heeft, mag u dat met liefde in de zakken van Ekoplaza, de natuurvoedingswinkel of slimme marketeers van Albert Hein laten verdwijnen. Maar wie blind biologische producten in zijn mandje legt omdat hij denkt dat hij daarmee het klimaat helpt, de wereld een dienst bewijst of gezond bezig is, houdt zichzelf voor de gek.
PS. Met ‘voedsel’ bedoel ik in dit artikel alles behalve vlees. Geen vlees eten is wel bewezen evident beter voor de planeet. Als je dan toch vlees eet, kun je voor biologisch kiezen vanwege betere omstandigheden voor het dier dan regulier. Maar bij de productie van het voer voor vlees krijg je dezelfde argumenten als in mijn stuk.
Follow @rengelfriet
richardengelfriet.nl 
Nou Richard, overtuigend verhaal. Mooi hoe je de info hierover allemaal bij elkaar brengt in dit ene artikel. En we houden er ‘natuurlijk’ rekening mee als je weer komt eten 😉
Ten tijde van Djenghis Khan leefde de natuur terug op. Er groeiden terug bossen waar al jaren geen bomen meer gegroeid hadden. Is Djenghis Khan dan een goede ecologist?
De meeste bioproducten komen volgens mij uit landen als Polen waar ze eigenlijk van de nood een deugd maken en de lastenboeken om ecologisch te produceren makkelijker kunnen volgen dan te investeren in gif. Je bekomt dan een product dat je terecht ook aan een hogere prijs kunt verkopen. win-win.
Knap argument over de lagere productie per hectare, maar het blijkt een package-deal te zijn gecombineerd met minder vlees te gaan eten, of geen vlees, of geen vlees en geen dierlijke productien. De akkers waar bio geproduceerd worden mag je dan meer beschouwen als gezonde natuur, terwijl de akkers waar met gif geproduceerd worden eigenlijk ongezonde industriegebieden zijn. In zo’n gebied met bio-akkers met kleinere velden en meer hagen is het als wandelen in een park.
Zoals gebruikelijk weer de bekende denkfout: ‘onbewezen = onwaar’. Het is allemaal even onwetenschappelijk als waar je zelf tegen ageert. Ik wil de moeite niet eens nemen om de overige drogredenen en flauwekul van dit artikel te ontkrachten. Maar laat ik je er in algemene zin op wijzen dat een echte wetenschappelijke mening is gebaseerd op een volledig overzicht van vele (liefst alle) onderzoeken én onderliggende constructen, paradigma’s, methoden etc binnen een veld,. Kennis van zaken leidt zelden tot een eenduidige, eenvoudige conclusie. Daarom uiten goede wetenschappers zich zeer genuanceerd i.t.t. hoe de media vervolgens aan de haal gaan met hun onderzoeksresultaten. Op zich begrijpelijk want wetenschap zoekt waarheid en media zoeken lezers. Jij behoort duidelijk tot die laatste groep, Richard. Wat prima zou zijn, ware het niet dat je telkens pretendeert de stem van ‘de wetenschap’ te zijn.
Jouw populaire, quasi- wetenschappelijke insteek van zwart/wit en voor/tegen lijkt intelligent voor de leek. Maar jouw betweterigheid is meestal veel te kort door de bocht, omdat je vasthoudt aan een format die in de kern onwetenschappelijk is en alleen maar voorziet van een sappige, opmerkzame kop boven het zoveelste flut artikeltje. Wil je echt doorgaan tot aan je pensioen met deze format, Richard? Verras jezelf en je publiek weer eens en verzin wat nieuws. Deze mantra was namelijk al vrij snel aan z’n eigen succes ten onder gegaan..
Dat is niet waar, Paul. Ik verwijs in het artikel naar allerlei onderzoeken die heldere conclusies trekken. Het is dus juist niet onbewezen, maar bewezen dat biologisch eten niet beter is voor het klimaat. Hoe ingewikkeld deze zin ook is 😉 Ik vind het erg jammer dat je zo tekeer gaat in je reactie. Ik ben zeer benieuwd naar de ‘goede wetenschappers’ en met name de gepubliceerde onderzoeken die mijn ongelijk bewijzen. Laten we zo, op inhoud, het debat voeren en niet vervallen in ongenuanceerde verwijten dat ik enkel als motivatie zou hebben om lezers te trekken en valse pretenties zou hebben. Dat zijn verwijten waar ik me niet tegen kan verweren. Ik verwijs concreet naar onderzoeken. Als je het niet met me eens ben, sta ik altijd open voor ander en/of meer onderzoek, maar zoals je nu reageert vind ik dan weer weinig wetenschappelijk en kort door de bocht. Inderdaad, precies wat je mij verwijt 😉
Mijn punt is dat telkens als jij jouw punt wilt maken, je altijd wel een paar onderzoeken vindt, die de prikkelende kop van jouw artikel onderbouwen. En dat is wat je doet en wat ik hekel: die formule van ‘poneer een stelling die een zekere opinie onderuit haalt, presenteer een opportune selectie onderzoeken, voorbeelden of artikelen als bewijs dat de opinie onwaar is, et voilà !’. De opinies die jij weerlegt zijn vaak van mensen die (net als jij zelf) succes hebben met een zekere theorie/methode/visie/professie/stiel, of het is iets wat algemeen voor waar wordt aangenomen.
Begrijp me goed, ik waardeer het ontregelende karakter ervan, maar je aanpak is telkens veel te kort door de bocht en ronduit onwetenschappelijk. Wat begrijpelijk is als je met zekere regelmaat een amusant, prikkelend artikel van een beperkt aantal woorden wilt posten. Maar de pretentie van beter weten en juiste (superieure) wetenschappelijkheid erin stoort me en daar ageer ik tegen. Je faalt namelijk telkens weer in het overstijgen van hetgeen je bekritiseert. M.a.w. je geeft zelf ook niet het goede voorbeeld.
Voorbeeld: ‘biologisch eten is niet gezonder’ want ‘Tot op heden is niet aangetoond dat biologisch eten meer voedingsstoffen of vitaminen bevat’. Die redenering stoelt op (minstens) twee denkfouten:
1 – een zinvolle operationalisatie van het concept ‘gezondheid van voedsel’ zou veel meer moeten beslaan dan de twee benoemde factoren (hoeveelheid voedingsstoffen en vitaminen);
2 – dat iets niet is aangetoond wil niet zeggen dat het ook niet zo is, zeker in dit geval want het is per definitie een arbitraire kwestie (welke verschillen in welke waardes achten we voldoende om van een verschil te spreken en waarom?).
Dan dwaal je af in je betoog met irrelevante verwijzing naar een amusant artikel over het begrip ‘natuurlijk’ om vervolgens af te ronden met een link naar het Voedingscentrum dat jouw bewering in twee zinnen en een paar links binnen de eigen website zou bewijzen. Ik vindt jouw betoog over probleem 3 verre van wetenschappelijk onderbouwd en wil je bij dezen trakteren op zomaar een link naar een amusant artikel over de betrouwbaarheid van het Voedingscentrum: https://rolandbakker.com/hoe-eerlijk-is-het-voedingscentrum-over-ons-eten/
Voor alle duidelijkheid: er is niks wetenschappelijks aan mijn link (of betoog), maar dat pretendeer ik ook niet. Het is gewoon iemands mening gestoeld op informatie die ik niet heb gefactcheckt. Ongeveer net als Levinovitz’ essay dus is in jouw betoog (hoewel minder lijvig en amusant).
Tot zover stelling nr 3. Ik zei al het gaat te ver om overal inhoudelijk op in te gaan, maar op jouw verzoek heb ik het toch maar even gedaan.
Over het hele artikel wil ik nog opmerken dat de voor- en nadelen van biologisch voedsel zoveel verder reiken dan de 3 elementen die jij aanvoert. Veel wetenschappers waarschuwen ons voor de mogelijk desastreuze gevolgen van het verdwijnen van bijen en vlinders, vermoedelijk door pesticiden en grootschalige monoculturen. Al dan niet bewezen -afhankelijk van welke wetenschappers en onderzoeken je raadpleegt- maar daarom nog niet onwaar. Juist hier levert biologische voedselproductie mogelijk een cruciale bijdrage aan het redden van de planeet. Ik laat de bewijsvoering graag over aan hen die er verstand van hebben. Maar dat bijen en vlinders een belangrijke rol hebben in de natuur, lijkt mij evident.
Evenals dat er meer nodig is dan alleen biologisch voedsel om de planeet te redden. Jouw artikel levert echter geen enkel sluitend wetenschappelijk bewijs dat het op geen enkele manier zou bijdragen en dus is de kop erboven onjuist. Alle beetjes helpen in onze gezamenlijke reddingsoperatie en bovendien is de verandering in mindset die zich over de mensheid verspreidt dankzij oa biologisch(e) voedsel(productie) misschien wel belangrijker dan we ooit zullen beseffen, laat staan meten en bewijzen.
Voedingswetenschap is glad ijs voor een leek en zit vol controverses. Het is een enorm omvangrijk onderzoeksgebied waarin van alles wordt beweerd en weerlegd. Niet verwonderlijk omdat er grote (financiële) belangen op het spel staan. Dat geldt ook voor agrarisch onderzoek. In jouw grenzeloze vertrouwen in de wetenschap, ga je voorbij aan de -onbewezen doch zeer waarschijnlijke- mogelijkheid dat wetenschappelijk onderzoek gekleurd is door allerlei achterliggende belangen van onderzoekers en financiers. En dan druk ik me mild uit want fraude komt ook voor, zo weten we ondanks dat er -zover ik weet- geen wetenschappelijk onderzoek naar is gedaan. Mocht dat toch zo zijn, kunnen we die wetenschappers die hun eigen vlees keuren dan wel vertrouwen?
Vanwaar dus die obsessie met wat wel of niet wetenschappelijk bewezen zou zijn? Er is geen enkel wetenschappelijk bewijs dat ik leef, dat de kleur blauw bestaat, dat Rutte minister president is, dat jij binnenkort weer zo’n zelfde artikel zal schrijven. En toch is het prima en zelfs juist om ervan uit te gaan dat het allemaal zo is.
Wetenschap is uitermate waardevol en belangrijk, maar niet zaligmakend en zeker niet de enige weg naar, dan wel garantie voor, wat waar is en/of van waarde. De manier waarop media en publicisten verslag doen van wat al dan niet wetenschappelijk bewezen zou zijn, is vaak onjuist en misleidend. Het publiek slikt het helaas voor zoete koek. En daar vinden wij elkaar, Richard, want jij stoort je daar (denk ik) net zo aan als ik.
Helaas vind ik jouw artikelen voorspelbaar geworden. Vandaar mijn oproep om je publiek (en jezelf?) weer eens te verrassen. Maar net als bij veel mensen die je hebt bekritiseerd, is het jouw broodwinning geworden. Het zal lastig zijn om een nieuwe weg in te slaan. Het is een rol, een bijdrage, een stiel. Het is jouw ding en dat is prima. Ik was misschien wat te scherp of persoonlijk in mijn bewoordingen, waarvoor excuses. Er is niks mis met kritisch zijn t.o.v. wat men wetenschappelijk bewezen acht. Maar vraag je nog eens af of ik niet een beetje gelijk heb als ik je erop wijs dat jouw eigen conclusies doorgaans even onbewezen zijn als hetgeen je bekritiseert.
En vraag je eens af of de wereld meer boude beweringen/meningen nodig heeft of juist meer nuance. Ik begrijp dat het eerste makkelijker is en beter verkoopt, maar zijn dat niet juist de beweegredenen die planeet en mensheid telkens weer problemen bezorgen?
Ik hoop dat ik erin ben geslaagd relativerend afsluiten, zoals jij ook altijd doet 😉 Want dat voorbeeld is het volgen zeker waard!
Misschien is minder mensen een beter oplossing dan maar meer en meer productie ten kosten van alles?
Zoals gebruikelijk weer de bekende denkfout: ‘onbewezen = onwaar’. Het is allemaal even onwetenschappelijk als waar je zelf tegen ageert. Ik wil de moeite niet eens nemen om de overige drogredenen en flauwekul van dit artikel te ontkrachten. Maar laat ik je er in algemene zin op wijzen dat een echte wetenschappelijke mening is gebaseerd op een volledig overzicht van vele (liefst alle) onderzoeken én onderliggende constructen, paradigma’s, methoden etc binnen een veld,. Kennis van zaken leidt zelden tot een eenduidige, eenvoudige conclusie. Daarom uiten goede wetenschappers zich zeer genuanceerd i.t.t. hoe de media vervolgens aan de haal gaan met hun onderzoeksresultaten. Op zich begrijpelijk want wetenschap zoekt waarheid en media zoeken lezers. Jij behoort duidelijk tot die laatste groep, Richard. Wat prima zou zijn, ware het niet dat je telkens pretendeert de stem van ‘de wetenschap’ te vertolken.
Jouw populaire, quasi- wetenschappelijke insteek van zwart/wit en voor/tegen lijkt intelligent voor de leek. Maar jouw betweterigheid is meestal veel te kort door de bocht, omdat je vasthoudt aan een format die in de kern onwetenschappelijk is en alleen maar voorziet van een sappige, opmerkzame kop boven het zoveelste flut artikeltje. Wil je echt doorgaan tot aan je pensioen met deze format, Richard? Verras jezelf en je publiek weer eens en verzin wat nieuws. Deze mantra was namelijk al vrij snel aan z’n eigen succes ten onder gegaan..
Dat is niet waar, Paul. Ik verwijs in het artikel naar allerlei onderzoeken die heldere conclusies trekken. Het is dus juist niet onbewezen, maar bewezen dat biologisch eten niet beter is voor het klimaat. Hoe ingewikkeld deze zin ook is 😉 Ik vind het erg jammer dat je zo tekeer gaat in je reactie. Ik ben zeer benieuwd naar de ‘goede wetenschappers’ en met name de gepubliceerde onderzoeken die mijn ongelijk bewijzen. Laten we zo, op inhoud, het debat voeren en niet vervallen in ongenuanceerde verwijten dat ik enkel als motivatie zou hebben om lezers te trekken en valse pretenties zou hebben. Dat zijn verwijten waar ik me niet tegen kan verweren. Ik verwijs concreet naar onderzoeken. Als je het niet met me eens ben, sta ik altijd open voor ander en/of meer onderzoek, maar zoals je nu reageert vind ik dan weer weinig wetenschappelijk en kort door de bocht. Inderdaad, precies wat je mij verwijt 😉 Het is een mooi gezegd dat wij gij niet wilt dat u geschied…
Excuses voor mijn spam, Richard. Eén keer posten was natuurlijk wel genoeg geweest. Maar eerst bleef mijn tekst staan met de melding dat er moderatie zal plaatsvinden en even later was de tekst verdwenen. Ik dacht dus dat er iets was mis gegaan en postte opnieuw met zelfde resultaat. Vervolgens dacht ik gecensureerd te worden en haalde ik de angeltjes eruit in de hoop op publicatie. Tenslotte bleef zo alleen de eerste zin over in mijn laatste post.
Het siert je dat je alles gepubliceerd hebt, maar omwille van leesbaarheid en toegankelijkheid lijkt het me beter als je alleen de eerste draad laat staan en de rest verwijderd.
Zoals gebruikelijk weer de bekende denkfout: ‘onbewezen = onwaar’. Het is allemaal even onwetenschappelijk als waar je zelf tegen ageert. Ik wil de moeite niet eens nemen om de overige drogredenen en flauwekul van dit artikel te ontkrachten. Maar laat ik je er in algemene zin op wijzen dat een echte wetenschappelijke mening is gebaseerd op een volledig overzicht van vele (liefst alle) onderzoeken én onderliggende constructen, paradigma’s, methoden etc binnen een veld,. Kennis van zaken leidt zelden tot een eenduidige, eenvoudige conclusie. Daarom uiten goede wetenschappers zich zeer genuanceerd i.t.t. hoe de media vervolgens aan de haal gaan met hun onderzoeksresultaten. Op zich begrijpelijk want wetenschap zoekt waarheid en media zoeken lezers. Jij behoort duidelijk tot die laatste groep, Richard. Wat prima zou zijn, ware het niet dat je telkens pretendeert de stem van ‘de wetenschap’ te vertolken.
Dat is niet waar, Paul. Ik verwijs in het artikel naar allerlei onderzoeken die heldere conclusies trekken. Het is dus juist niet onbewezen, maar bewezen dat biologisch eten niet beter is voor het klimaat. Hoe ingewikkeld deze zin ook is 😉 Ik vind het erg jammer dat je zo tekeer gaat in je reactie. Ik ben zeer benieuwd naar de ‘goede wetenschappers’ en met name de gepubliceerde onderzoeken die mijn ongelijk bewijzen. Laten we zo, op inhoud, het debat voeren en niet vervallen in ongenuanceerde verwijten dat ik enkel als motivatie zou hebben om lezers te trekken en valse pretenties zou hebben. Dat zijn verwijten waar ik me niet tegen kan verweren. Ik verwijs concreet naar onderzoeken. Als je het niet met me eens ben, sta ik altijd open voor ander en/of meer onderzoek, maar zoals je nu reageert vind ik dan weer weinig wetenschappelijk en kort door de bocht. Inderdaad, precies wat je mij verwijt 😉
Zoals gebruikelijk weer de bekende denkfout: ‘onbewezen = onwaar’.
Dat is niet waar, Paul. Ik verwijs in het artikel naar allerlei onderzoeken die heldere conclusies trekken. Het is dus juist niet onbewezen, maar bewezen dat biologisch eten niet beter is voor het klimaat. Hoe ingewikkeld deze zin ook is 😉
Van dat vlees zou ik graag een onderbouwing zien, of is het alleen dat ‘enorme’ waterverbruik ?
Ha Marcel, zoals veel zaken ligt dit uiteraard ook weer genuanceerd. Een mooie uitleg vond ik hier: https://www.klimaathelpdesk.org/answers/wanneer-is-vegetarisch-eten-n%C3%ADet-duurzaam/
De wetenschap heeft uitvoering WEL aangetoond, dat biologisch veel beter is voor de aarde. Richard richt je hier op en gooi jouw verhaal niet op LinkedIn.
Dag Johanna. Ik ben erg benieuwd naar de onderzoeken waar dit dan WEL uit blijkt, en hoop dat we elkaar gewoon netjes vriendelijk blijven bejegenen. Zet je de onderzoeken inclusief referenties hieronder?
Vanwaar jouw opmerking over bejegening bij de reactie van Johanna, Richard? Johanna uit geen onvertogen woord, ze doet een krachtige, bondige oproep en heeft wellicht geen zin of tijd om het debat met je aan te gaan. Ik wel maar ik wijs je er allereerst op dat je in de alinea over honger, zelf ook geen enkel onderzoek aanhaalt. Je enige povere argument is dat biologisch voedsel duurder is. Alsof honger alleen wordt veroorzaakt door de prijs van voedsel en zaken als voedseldistributie, slechte oogst (door bv weersomstandigheden, plantenziektes of plaagdieren), oorlog, een bewuste politiek van uithongering en een eerlijke verdeling van welvaart er allemaal niet toe doen. Dit hele deel van je betoog heeft geen enkele wetenschappelijke waarde of onderbouwing en is bovendien aantoonbaar op een logisch onjuiste redenering gestoeld. En dus noem ik jouw aanpak en conclusie(s) terecht kort door de bocht, onwetenschappelijk en onjuist. Dat is geen ongenuanceerd, vals verwijt Richard. Het is zo zonneklaar dat je je zou moeten schamen dat je dat zelf achteraf niet inziet (of niet toegeeft).
Maar ik ben nog lang niet klaar, want in je stukje over probleem 1 lezen we: ‘wie een kilo aardappelen wil kweken op de biologische manier, heeft veel meer grond nodig dan een reguliere aardappelkweker’. In het onderzoek waarnaar je verwijst komt het hele woord aardappel (potato) niet eens voor! Het onderzoek gaat over heel veel en concludeert o.a. dat voor de biologische teelt van allerlei gewassen meer grond nodig is. Of dat ook opgaat voor de aardappelteelt, staat echter nergens. Dat maak jij er maar van. Je presenteert conclusies die niet stroken met de onderzoeken die je aanhaalt. Je draaft door met je generalisaties.
Ook ga je slordig om met begrippen, constructen en operationalisaties. Die kritiek leverde ik reeds eerder met een heel concreet voorbeeld, maar je gaat er niet op in. Alsof het bespreken van operationalisaties niet thuis hoort in een wetenschappelijk debat? Biologisch voedsel wordt zonder hulpmiddelen zoals pesticiden, hormonen, kunstmest, antibiotica en genetische modificatie geproduceerd. De voordelen voor de gezondheid van mens en dier lijken mij evident, maar zullen ongetwijfeld bediscussieerd worden in het wetenschappelijke debat. Waar het in onze discussie om gaat is dat biologisch voedsel helemaal niet pretendeert voedzamer of vitaminerijker te zijn en dat gezondheid van voedsel veel meer is dan hoeveelheid vitamines en voedingsstoffen. Dus het enige(!) onderzoek dat je aanhaalt bij probleem 3 slaat als een tang op een biologisch varken.
Sterker nog: biologisch voedsel pretendeert niet eens beter te zijn voor de planeet (ecologisch voedsel doet dat wel, aldus diverse artikelen als deze). De kop van jouw artikel slaat dus als een biologische pik op een ecologisch drumstel en is absurd. Er had net zo goed kunnen staan ‘Wie de planeet wil redden, draagt geen helm op de fiets’.
Maar goed, je vraagt om onderzoeken die aantonen dat biologisch beter is voor de planeet. Op Twitter zeg je dat felle tegenstanders geen enkel onderzoek aanvoeren. Dat deed ik wel in mijn laatste post, maar die heb je (nog?) niet gepubliceerd?! Ik pak de handschoen nogmaals op. Je verwijst zelf naar slechts 4 onderzoeken, de rest zijn krantenartikelen, een essay en de website van het Voedingscentrum (die dus wordt gesponsord door dubieuze stakeholders zoals ik reeds in een eerdere reactie aantoonde). Ik zal een ruime voorsprong nemen op jouw summiere wetenschappelijke onderbouwing door naar 15 echte onderzoeken te verwijzen + enkele bonussen om verder aan te tonen hoe kort je door de wetenschappelijke bocht bent gegaan met je conclusies. Je vindt de pijnlijke waarheid over jouw gebrekkige onderzoeksjournalistiek:
Hier(1) en hier(2) en hier(3) en hier(4) en hier(5) en hier(6) en hier(7) en hier(8) en hier(9) en hier(10) en hier(11) en hier(12) en hier(13) en hier(14) en ook in dit artikel(15) waarin het soort onderzoeken dat jij aanhaalt wordt bekritiseerd, net als dit artikel(16) doet. Overige kritiek die ik uit op jouw artikel vind je in dit wetenschappelijk artikel(17) terug. En deze(18) is ook de moeite waard, omdat het mijn eerdere suggestie bevestigt dat de voordelen van organic food ook indirect doorwerken i.v.m. (environmental) bewustwording en levensstijl in algemeen. De keuze voor biologisch voedsel straalt dus inderdaad ook uit naar andere levenskeuzes en logischerwijs ook naar andere mensen. Tenslotte verwijs ik naar dit uitgebreide overzicht(19) dat het volledige(?) onderzoeksveld beslaat met talloze verwijzingen naar onderzoeken die voor- en nadelen van organic food (production) benoemen in vele opzichten. Want zo is het genuanceerde beeld van vrijwel elk wetenschappelijk onderzoeksgebied, Richard. Het benoemt vele voor- en nadelen, maar zal nooit uitputtelijk of klaar zijn. De wetenschap/mensheid schrijdt voortdurend voort over de weg van kennis en inzicht. Als we willen ontdekken wat het beste is voor ons en de planeet, dan onderzoeken we van alles en behouden wat goed is. Dus we presenteren geen vergaande zwart/wit conclusies, die gebaseerd zijn op drogredenen en een summiere, opportune selectie onderzoeken. En we gooien het kind niet met het badwater weg, zoals jij in jouw artikel doet.
Voilà , is dat voldoende bewijs voor jou om te begrijpen waarom ik beweer dat je veel te oppervlakkig en opportuun googelt? Want op eerste gezicht /google-pagina) vind je inderdaad veel publicaties die jouw standpunt bevestigen. Veelal populair wetenschappelijke artikeltjes van publicisten, die net als jij geen echte expert zijn op het vakgebied, maar wel de publieke opinie sterk beïnvloeden en daarmee consumentengedrag en politieke besluiten. Ze verwijzen allemaal naar dezelfde handvol onderzoeken die jij presenteert. Ik vind dat gemakzuchtige copy/paste journalistiek, die weinig met echte wetenschap te maken heeft. Opgediend door publicisten die zich als domme ezels voor het karretje laten spannen van lobbyisten die de google search engine handig hebben beïnvloed. Ik heb echt overal gezocht, maar kan nergens bewijs vinden dat de onderzoeken waarnaar verwezen wordt wetenschappelijk helemaal in orde zijn en vrij is van lobbyistische invloeden. Dus mag ik volgens jouw ‘onbewezen = onwaar redenering’ concluderen dat ze dat niet zijn. Verder heb ik -net als jij ‘met de beste wil van de wereld’- geen enkel wetenschappelijk bewijs gevonden dat de door mij aangehaalde onderzoeken gefinancierd zouden zijn door stakeholders van biologische/organic voedselproductie. Dus dat dan staat mijn conclusie als een huis, dat ik me niet voor het karretje van pro-organic lobbyisten heb laten spannen. Toch, Richard?
Tenslotte concludeer ik nogmaals meedogenloos dat je niet goed zoekt naar tegengeluiden en alleen onderzoek presenteert, waarmee je de prikkelende kopjes boven je artikelen kunt onderbouwen om je vervolgens te bedienen van de drogreden ‘onbewezen = onwaar’. Mijn verwijt over het flinterdunne wetenschappelijke gehalte van jouw aanpak is zeer terecht, bij dezen grondig onderbouwd en verre van vals.
Als je stelt dat switchen van een ‘regulier’ dieet naar een biologisch dieet, zonder verdere wijzigingen, slecht is voor het klimaat. Dan klopt dat. Want de opbrengst per hectare ligt bij bio, afhankelijk van de teelt, zo’n 14% lager. Dus is 14% meer land nodig om de wereld te voeren als we allemaal van regulier naar bio zouden switchen. (dat percentage kan wat afwijken afhankelijk van welk onderzoek je bekijkt, maar de strekking is overal grofweg hetzelfde). Maar dan kijken we dus alleen naar ‘klimaat’ en negeren we andere thema’s. Zoals bijvoorbeeld ‘biodiversiteit’. Maar als je de stelling zo smal wilt stellen, dan klopt het: Switchen naar biologisch eten is niet beter voor het klimaat.
Maar je kunt dit ook anders bekijken. Ik las in je artikel hierboven dat je je zorgen maakt om de toekomst van onze planeet en het klimaat. Ook las ik dat je je zorgen maakt of er wel genoeg eten is voor iedereen op Aarde. En tot slot las ik dat je graag gezond wilt eten. Allemaal terechte zorgen waar ik me volledig bij aansluit.
Ik ken je verder niet en weet niks over je dieet. Dus voor het gemak, en voor het voorbeeld, ga ik er vanuit dat je een ‘gemiddelde’ Nederlander bent en als een gemiddelde Nederlander eet. De gemiddelde Nederlander eet zo’n 100 gram vlees per dag en consumeert zo’n 350 gram zuivel per dag. Verder nog zo’n 50 gram ongezonde snacks en snoep.
Laat ik beginnen bij gezondheid. Want we willen allemaal gezond eten. Uit steeds meer onderzoeken blijkt dat het eten van veel vlees, vooral rood vlees en bewerkt vlees de kans op ziekten zoals darmkanker vergroot. Zoals het met dat soort onderzoek gaat, zijn de experts het nog oneens over hoe slecht rood vlees nou precies is en wat dan de optimale hoeveelheid zou kunnen zijn. Complexe onderzoeken omdat er ook superveel andere factoren meespelen. Maar de rode draad is wel dat ‘we’ te veel vlees eten voor een gezond dieet. Dat betekent niet dat vegetarisch eten perse gezonder is, maar minder vlees eten dan we nu in het Westen gemiddeld doen, is dat wel. Wil je gezonder eten? Minder dan wat met dierlijke producten en eet wat meer groenten en fruit.
Dan klimaat. We zijn een land vol koeien. Maar het eten voor die koeien komt nauwelijks uit Nederland. Ze eten vooral brokken van soja en graan. Vaak komt dat uit landen waar ze eerst oerwoud kappen (CO2) zodat ze sojabonen en graan kunnen verbouwen om al die runderen te voeren. Dat spul komt in grote schepen, op diesel (CO2), naar Europa. De koeien eten het en maken er vlees (of zuivel) van. Alleen zijn ze daar niet zo efficiënt in. Er is ongeveer 10 keer zoveel land nodig om dezelfde hoeveelheid calorieën te maken, als dat we gewoon zelf die granen en bonen zouden eten. En daarbij komt ongeveer 30 keer zoveel CO2 (en CO2-equivalent uit o.a. methaan) vrij. Het eten (vol stikstof) voeren we dus aan, maar we blijven met de stront (vol stikstof) zitten. En dat is in een notendop het stikstofprobleem waardoor we nu niet kunnen bouwen en onze natuur vergrast. Bij varkens werkt het hetzelfde, al zijn de cijfers dan iets minder dramatisch. Ons voedselsysteem is lachwekkend inefficiënt.
Terug naar het doel: het klimaat. Stel dat de gemiddelde Nederlander zijn vleesconsumptie zou halveren, dan zou dat dus een gigantische winst voor het klimaat zijn (CO2 en methaan) én een enorme hoeveelheid land agrarisch vrijspelen.
Wereldwijd gooien we grofweg 1/3 van het geproduceerde voedsel weg (daar is dus ook nog wat winst te behalen). 1/3 van het agrarisch land gebruiken we voor de productie van groenten en fruit e.d. En 1/3 gebruiken we voor vee en productie van veevoer.
En daar zit meteen de sleutel voor het voeden van de hele wereldbevolking. Door minder vlees te eten, spelen we enorm veel landbouwgrond vrij. En op die grond kunnen we voldoende eten verbouwen om de groeiende wereldbevolking te voeden. En misschien blijft er ook nog wat grond over om die 14% efficiency-verlies van bio op te vangen.
En dan heb ik de insecten nog niet genoemd. We zijn al ongeveer 70% van de insecten kwijt en de meeste soorten gaan hard achteruit. Aangezien meer dan de helft van de planten die we eten afhankelijk is van bestuiving door insecten zoals bijen, vlinders, wespen en zelfs vliegen, is dat een probleem. De achteruitgang van insecten heeft veel oorzaken. Maar gebruik van gewasbestrijdingsmiddelen en monoculturen en grootschalige landbouw zijn daar twee erg belangrijke oorzaken in. De onderzoeken in die hoek volgen elkaar in rap tempo op. Als we zo doorgaan kunnen we binnen een paar decennia grote groepen insecten kwijt zijn en zou onze voedselvoorziening acuut in gevaar kunnen komen. De huidige vorm van grootschalige landbouw is dus sowieso een dood spoor. Want die werkt niet zonder bijen die door dat zelfde systeem aan het uitsterven zijn. Dus misschien is het best verstandig om toch wat meer biologisch te eten.
Tot slot de praktijk. In bovenstaand artikel schets je een geïsoleerde stelling rond 1 gedragsverandering. De aanname is dat alles hetzelfde blijft, behalve dat iemand bio gaat eten ipv regulier. Maar zo werkt het in de praktijk zelden. Over het algemeen gaan mensen die zich zorgen maken over de planeet, het klimaat, de biodiversiteit, voedselveiligheid, hongersnood enz een complexe zoektocht door die jaren duurt. Vaak gaan ze minder vlees eten én meer bio eten én meer uit eigen land eten én meer uit het seizoen eten én anders koken én beter op verpakkingen letten enz.
Hun hele koop- en eetpatroon veranderd dus, vaak geleidelijk, over een lange tijd. En ja, als je alleen naar bio kijkt, heeft dat iets meer grond nodig. Maar als iemand tegelijk wat minder vlees en wat meer lokaal en uit het seizoen eet, dan is dat ruimschoots goed gemaakt én is er een positief effect op de biodiversiteit.
p.s.
– Externaliteiten worden nu afgewenteld op de maatschappij. Gif van de reguliere boer komt in drinkwater en moet gefilterd. Die kosten betaalt de boer niet, die betaalt de belastingbetaler. Dus is zijn product kunstmatig goedkoop. De bioboer lijkt duurder, maar is dat dus helemaal niet.
– Zo’n beetje alle onderzoek naar efficiency in de landbouw is de afgelopen 50 jaar betaald en uitgevoerd door de partijen die gewasbestrijdingsmiddelen verkopen. Het systeem van grootschalige monoculturen met gewasbestrijdingsmiddelen is dus helemaal geoptimaliseerd en efficiënt.
Nieuwere systemen zoals bio, maar ook biodynamisch, permacultuur en voedselbossen zijn nog nauwelijks geoptimaliseerd en onderzocht. Daar zit waarschijnlijk nog veel winst.
РOnderzoek naar volkstuintjes laat zien dat het allemaal nog v̩̩l productiever kan. De meeste volkstuinen gebruiken geen gewasbestrijdingsmiddelen. Maar zijn door het complexe systeem veel minder vatbaar voor plagen. En de opbrengst per hectare ligt vele malen hoger dan in de gangbare landbouw. Daar staat wel tegenover dat het veel arbeidsintensiever is. Maar als we willen, kan de landbouw dus weer een sector worden die minder tractors gebruikt en meer mensen aan het werk zet. Dat kan in potentie de verstedelijking wat remmen en vrijkomende banen door robotisering e.d. opvangen. En dan kunnen we dus, zonder gif, nog veel meer voedsel produceren.
Dag Paul, dank voor je uitgebreide reactie en vriendelijker woorden 😉 Toch blijf ik het vervelend vinden dat je me erg generaliserend te woord blijft staan. Je maakt me verwijten over mijn intenties en aanpak. Laten we het gewoon hebben over de rekensommen die wetenschappers hebben gedaan in de vergelijking tussen biologisch en ‘traditionele’ manieren van voedselbouw. Alle onderzoeken die ik heb kunnen vinden, vallen negatief uit voor biologisch. Ik kan met de beste wil van de wereld geen onderzoek vinden met een andere uitkomst. En precies daarom staat mijn conclusie als een huis en vind ik je aantijgingen vals en onterecht. Zoals ik alle onderzoeken overzie, is er nu een behoorlijk bewijs dat biologisch aantoonbaar slecht is voor het klimaat. Mocht jij daar anders over denken, dan ontvang ik graag jouw concrete referenties naar onderzoek dat mijn stelling onderuit haalt. Dan hebben we een concreet debat op de inhoud, in plaats van een schimmig gevecht over randzaken.
Ik voer in een uitgebreid betoog een aantal zeer concrete, inhoudelijke punten aan waarmee ik jouw manier van wetenschap bedrijven fundamenteel bekritiseer, je gaat er nauwelijks inhoudelijk op in maar wuift alles met enkele pennenstreken weg als ‘een schimmig gevecht over randzaken ’ en nodigt me vervolgens uit mee te doen op dezelfde fundamenteel verkeerd geschoeide voet?
Hmmm, ik vind dat dus een schimmige, ontwijkende reactie over randzaken, maar kan het niet laten een laatste poging te wagen. Het gaat tenslotte om onze gezamenlijke, menselijke zoektocht naar de (een?) waarheid en die is ons allebei dierbaar, toch?
Maar de waarheid en waarde (of diepte) van de menselijke ervaring daarvan, laat zich niet vangen in getallen, rekensommen/-modellen en statistieken. Getallen liegen niet, maar mensen -ook (juist?) wetenschappers en publicisten- kunnen heel goed liegen met getallen. En daar draait een belangrijk deel van wetenschappelijke discussies telkens om: experts die elkaars onderzoeken en conclusies bekritiseren. Want het brede publiek is makkelijk om de tuin te leiden met een artikeltje van enkele alinea’s, maar onder elkaar komen ze er niet mee weg. Wil je hier nu echt dÃe discussie met mij gaan voeren om zo de waarde van biologisch(e) voedsel(productie) te bepalen, Richard? Als voedsel(productie)leken onder elkaar? Ik verwijs liever naar de vele wetenschappelijke fora waar de experts dat doen. En nee, de website van het Voedingscentrum is niet zo’n forum, je zal iets verder moeten zoeken.
Een wetenschappelijke discussie is echter zoveel meer dan goochelen met rekensommen/statistieken en schermen met opportuun geselecteerde onderzoeken voor vs tegen. De in jouw artikelen veelvuldig gehanteerde drogreden van ‘onbewezen = onwaar’ bijvoorbeeld, benoem ik zeer concreet door jou te citeren -en ik doe het nogmaals-: ‘biologisch eten is niet gezonder’ want ‘Tot op heden is niet aangetoond dat biologisch eten meer voedingsstoffen of vitaminen bevat’. Ik voer twee argumenten aan waarom die redenering niet klopt en je conclusie dus veel te kort door de bocht gaat. En jouw enige inhoudelijke verweer is dat je nergens onderzoek kon vinden met een andere conclusie, dus dan staat jouw conclusie dat biologisch eten niet gezonder is ‘als een huis’?! In wezen herhaal je slechts diezelfde fundamentele drogreden die ik blootleg in jouw aanpak. Verder ga je er nauwelijks inhoudelijk op in, maar je nodigt me wel uit voor een concreet debat op de inhoud?! Hoeveel concreter en inhoudelijker kan ik worden, voor jij écht inhoudelijk reageert? Hebben volledigheid en grondigheid van onderzoeksoverzichten volgens jou geen plaats in een wetenschappelijk debat? Doen de fundamenten der wetenschapsfilosofie er voor jou niet toe?
Ik zal evenwel toch gehoor geven aan jouw uitnodiging om onderzoeken aan te voeren die positief uitvallen voor biologisch(e) voedsel(productie). Want natuurlijk (no pun intended) zijn die onderzoeken er. Kijk eens:
https://www.koala-study.nl/koala-birth-cohort-study
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0301479712004264
https://www.researchgate.net/publication/235407512_A_meta-analysis_of_the_differences_in_environmental_impacts_between_organic_and_conventional_farming
Veel leesplezier. En oh, er zijn er nog veeeeel meer hoor! Het kostte me wel geteld 1 google search en 2 minuten tijd om deze drie te vinden. Dat zegt wel even iets over jouw ‘beste wil van de wereld’ en de grondigheid waarmee je tegengeluiden zoekt en een plaats geeft in jouw artikelen. Dat jij ze niet vindt en ik er nu zo makkelijk drie opvoer, maakt dat niet jouw maar mijn conclusie staat als een huis: je zoekt en presenteert alleen onderzoek, waarmee je de kopjes boven je artikelen kunt onderbouwen. En dan bedien je je van de drogreden ‘onbewezen = onwaar’. Mijn verwijt over het flinterdunne wetenschappelijke gehalte van jouw aanpak is dus zeer terecht.
I rest my case en haak hier verder af, Richard. Je hebt de kans op een echt inhoudelijk debat laten liggen en je toont jezelf wederom een slechte wetenschapper en een pover debater. En dat zijn geen aantijgingen hoor, gewoon een ruimschoots beargumenteerde mening van een trouwe lezer, die hier even net zo graag een luis in jouw pels wilde zijn, als jij in die van vele anderen. Als het jeukt, wees dan gewoon wat minder stellig in jouw kopjes en conclusies en je zal nooit meer last van me hebben 😉
Vanwaar jouw opmerking over bejegening bij de reactie van Johanna, Richard? Johanna uit geen onvertogen woord, ze doet een krachtige, bondige oproep en heeft wellicht geen zin of tijd om het debat met je aan te gaan. Ik wel maar ik wijs je er allereerst op dat je in de alinea over honger, zelf ook geen enkel onderzoek aanhaalt. Je enige povere argument is dat biologisch voedsel duurder is. Alsof honger alleen wordt veroorzaakt door de prijs van voedsel en zaken als voedseldistributie, slechte oogst (door bv weersomstandigheden, plantenziektes of plaagdieren), oorlog, een bewuste politiek van uithongering en een eerlijke verdeling van welvaart er allemaal niet toe doen. Dit hele deel van je betoog heeft geen enkele wetenschappelijke waarde of onderbouwing en is bovendien aantoonbaar op een logisch onjuiste redenering gestoeld. En dus noem ik jouw aanpak en conclusie(s) terecht kort door de bocht, onwetenschappelijk en onjuist. Dat is geen ongenuanceerd, vals verwijt Richard. Het is zo zonneklaar dat je je zou moeten schamen dat je dat zelf achteraf niet inziet (of niet toegeeft).
Maar ik ben nog lang niet klaar, want in je stukje over probleem 1 lezen we: ‘wie een kilo aardappelen wil kweken op de biologische manier, heeft veel meer grond nodig dan een reguliere aardappelkweker’. In het onderzoek waarnaar je verwijst komt het hele woord aardappel (potato) niet eens voor! Het onderzoek gaat over heel veel en concludeert o.a. dat voor de biologische teelt van allerlei gewassen meer grond nodig is. Of dat ook opgaat voor de aardappelteelt, staat echter nergens. Dat maak jij er maar van. Je presenteert conclusies die niet stroken met de onderzoeken die je aanhaalt. Je draaft door met je generalisaties.
Ook ga je slordig om met begrippen, constructen en operationalisaties. Die kritiek leverde ik reeds eerder met een heel concreet voorbeeld, maar je gaat er niet op in. Alsof het bespreken van operationalisaties niet thuis hoort in een wetenschappelijk debat? Biologisch voedsel wordt zonder hulpmiddelen zoals pesticiden, hormonen, kunstmest, antibiotica en genetische modificatie geproduceerd. De voordelen voor de gezondheid van mens en dier lijken mij evident, maar zullen ongetwijfeld bediscussieerd worden in het wetenschappelijke debat. Waar het in onze discussie om gaat is dat biologisch voedsel helemaal niet pretendeert voedzamer of vitaminerijker te zijn en dat gezondheid van voedsel veel meer is dan hoeveelheid vitamines en voedingsstoffen. Dus het enige(!) onderzoek dat je aanhaalt bij probleem 3 slaat als een tang op een biologisch varken.
Sterker nog: biologisch voedsel pretendeert niet eens beter te zijn voor de planeet (ecologisch voedsel doet dat wel, aldus diverse artikelen als deze). De kop van jouw artikel slaat dus als een biologische pik op een ecologisch drumstel en is absurd. Er had net zo goed kunnen staan ‘Wie de planeet wil redden, draagt geen helm op de fiets’.
Maar goed, je vraagt om onderzoeken die aantonen dat biologisch beter is voor de planeet. Op Twitter zeg je dat felle tegenstanders geen enkel onderzoek aanvoeren. Dat deed ik wel in mijn laatste post, maar die heb je (nog?) niet gepubliceerd?! Ik pak de handschoen nogmaals op. Je verwijst zelf naar slechts 4 onderzoeken, de rest zijn krantenartikelen, een essay en de website van het Voedingscentrum (die dus wordt gesponsord door dubieuze stakeholders zoals ik reeds in een eerdere reactie aantoonde). Ik zal een ruime voorsprong nemen op jouw summiere wetenschappelijke onderbouwing door naar 15 echte onderzoeken te verwijzen + enkele bonussen om verder aan te tonen hoe kort je door de wetenschappelijke bocht bent gegaan met je conclusies. Je vindt de pijnlijke waarheid over jouw gebrekkige onderzoeksjournalistiek:
Hier(1) en hier(2) en hier(3) en hier(4) en hier(5) en hier(6) en hier(7) en hier(8) en hier(9) en hier(10) en hier(11) en hier(12) en hier(13) en hier(14) en ook in dit artikel(15) waarin het soort onderzoeken dat jij aanhaalt wordt bekritiseerd, net als dit artikel(16) doet. Overige kritiek die ik uit op jouw artikel vind je in dit wetenschappelijk artikel(17) terug. En deze(18) is ook de moeite waard, omdat het mijn eerdere suggestie bevestigt dat de voordelen van organic food ook indirect doorwerken i.v.m. (environmental) bewustwording en levensstijl in algemeen. De keuze voor biologisch voedsel straalt dus inderdaad ook uit naar andere levenskeuzes en logischerwijs ook naar andere mensen. Tenslotte verwijs ik naar dit uitgebreide overzicht(19) dat het volledige(?) onderzoeksveld beslaat met talloze verwijzingen naar onderzoeken die voor- en nadelen van organic food (production) benoemen in vele opzichten. Want zo is het genuanceerde beeld van vrijwel elk wetenschappelijk onderzoeksgebied, Richard. Het benoemt vele voor- en nadelen, maar zal nooit uitputtelijk of klaar zijn. De wetenschap/mensheid schrijdt voortdurend voort over de weg van kennis en inzicht. Als we willen ontdekken wat het beste is voor ons en de planeet, dan onderzoeken we van alles en behouden wat goed is. Dus we presenteren geen vergaande zwart/wit conclusies, die gebaseerd zijn op drogredenen en een summiere, opportune selectie onderzoeken. En we gooien het kind niet met het badwater weg, zoals jij in jouw artikel doet.
Voilà , is dat voldoende bewijs voor jou om te begrijpen waarom ik beweer dat je veel te oppervlakkig en opportuun googelt? Want op eerste gezicht /google-pagina) vind je inderdaad veel publicaties die jouw standpunt bevestigen. Veelal populair wetenschappelijke artikeltjes van publicisten, die net als jij geen echte expert zijn op het vakgebied, maar wel de publieke opinie sterk beïnvloeden en daarmee consumentengedrag en politieke besluiten. Ze verwijzen allemaal naar dezelfde handvol onderzoeken die jij presenteert. Ik vind dat gemakzuchtige copy/paste journalistiek, die weinig met echte wetenschap te maken heeft. Opgediend door publicisten die zich als domme ezels voor het karretje laten spannen van lobbyisten die de google search engine handig hebben beïnvloed. Ik heb echt overal gezocht, maar kan nergens bewijs vinden dat de onderzoeken waarnaar verwezen wordt wetenschappelijk helemaal in orde zijn en vrij is van lobbyistische invloeden. Dus mag ik volgens jouw ‘onbewezen = onwaar redenering’ concluderen dat ze dat niet zijn. Verder heb ik -net als jij ‘met de beste wil van de wereld’- geen enkel wetenschappelijk bewijs gevonden dat de door mij aangehaalde onderzoeken gefinancierd zouden zijn door stakeholders van biologische/organic voedselproductie. Dus dat dan staat mijn conclusie als een huis, dat ik me niet voor het karretje van pro-organic lobbyisten heb laten spannen. Toch, Richard?
Tenslotte concludeer ik nogmaals meedogenloos dat je niet goed zoekt naar tegengeluiden en alleen onderzoek presenteert, waarmee je de prikkelende kopjes boven je artikelen kunt onderbouwen om je vervolgens te bedienen van de drogreden ‘onbewezen = onwaar’. Mijn verwijt over het flinterdunne wetenschappelijke gehalte van jouw aanpak is zeer terecht, bij dezen grondig onderbouwd en verre van vals.
Heel vervelend, maar alle hyper-links zijn dus niet meegekopieerd. Je vraagt me om onderzoeken te delen. Ik doe dat uitvoerig en stop er erg veel tijd in, maar je faciliteert je publiek niet in het opnemen van hyper-links?!?!? Ben ik soms de eerste die daadwerkelijk met onderzoeken kwam aanzetten?
Bovendien publiceer je een eerdere post (met verwijzing naar 3 onderzoeken) van me niet. Deze was niet door de moderatie gekomen.
En als ik bovenstaande wil posten moet ik eerst een VPN openen en een alternatief email adres gebruiken, want eerdere pogingen tot publicatie werden geblokkeerd, wat me doet vermoeden dat ik als luis in jouw pels te zeer ben gaan jeuken?
Maar goed misschien gaat er wat anders mis, ik wil je nergens vals van beschuldigen.
Alvorens ik in mijn browsergeschiedenis ga zoeken om al die hyperlinks terug te vinden, wacht ik eerst even af of je überhaupt wel sportief genoeg bent om deze posts te publiceren.
Dag Paul, dank voor je uitgebreide reacties. Ik heb nog even mijn eigen column teruggelezen en alles voor mezelf op een rijtje gezet. Wat ik ter discussie wil stellen, is de automatische koppeling tussen ‘biologisch = duurzaam’. Ik ben er niet van overtuigd dat als je blind kiest voor biologische producten, je automatisch helpt aan de verduurzaming van de planeet. Dat leg ik uit in probleem 1, letterlijk geformuleerd als ‘Biologisch voedsel is niet automatisch beter voor de aarde’. Ik vind dat eerlijk gezegd een heel genuanceerd standpunt, dat ik keurig onderbouw. De stelling ‘biologisch voedsel is automatisch beter voor de aarde’ is in mijn ogen onwaar, en zeker niet onbewezen. Ook de onderzoeken die jij aanhaalt, bevestigen dat genuanceerde beeld.
Vergelijk dat bijvoorbeeld eens met de stelling ‘met de trein naar Londen is beter voor het klimaat dan vliegen’. Dat is een uitspraak die m.i. wel volledig waar is. De automatische koppeling tussen biologisch en duurzaam is dat in mijn ogen niet.
Dat ik vervolgens een aardappel kies om iets uit te leggen, terwijl die aardappel niet in dat onderzoek staat, vind ik tamelijk normaal. Ik leg vaak dingen uit adhv een voorbeeld of metafoor.
Probleem 2 is vooral mijn mening over het oplossen van hongersnood. Niemand kan in de toekomst kijken, maar ik heb zelf de overtuiging dat we hongersnood beter oplossen met niet-biologische voedselbouw. Natuurlijk zou het mogelijk kunnen zijn dat we in de toekomst efficientere (en daarmee goedkopere) biologische voedselteelt krijgen en dat ik ongelijk krijg. Maar zoals ik nu naar dit probleem kijk, sta ik achter dit standpunt. Nergens pretendeer ik overigens dat ik iedere letter die ik opschrijf, wetenschappelijk onderbouw. Ik heb het in deze column over zo ‘rationeel’ mogelijk naar een probleem kijken. Dat is wat ik hier – uiteraard in mijn ogen – doe. Jij hebt daar mogelijk een andere opvatting over. Ook dat mag.
Probleem 3 is een vergelijkbare redenering als probleem 1. De stelling: ‘Ik koop biologisch voedsel, want dat is automatisch gezonder’ is in mijn ogen simpelweg niet waar. De uitspraak ‘een maaltijd volgens de schijf van vijf is gezonder dan een BigMac XL menu’ is bijvoorbeeld in mijn ogen wel waar.
Waar je mij terecht op wijst, is dat ik in mijn reactie een beetje ontspoorde met die ‘beste wil van de wereld’-opmerking. Daar draafde ik even door, en deed ik een stelling die niet klopt. Point taken. Dank. Maar ik sta achter mijn column en de conclusies die ik daar trek.
Tot slot: ik blijf het jammer vinden dat je – ook al is het met een slag om de arm – mij openlijk verdenkt van het niet plaatsen van reacties. Je zou inmiddels beter moeten weten. Ik heb voor moderatie gekozen, vanwege de enorme hoeveelheid reacties van bots, en omdat sommige mensen hier schelden of mij gaan bedreigen. Dat laat ik niet toe. En soms duurt het een paar dagen voor ik weer op mijn website kijk. Ik heb de – in mijn ogen – gezonde gewoonte om me soms op andere zaken te richten dan een discussie op mijn website. Zo speel ik graag gitaar, wandel ik veel en besteed ik graag aandacht aan mijn partner, kinderen en vrienden.
Voor nu is het wat mij betreft aan de lezer van deze comments om te bepalen wat zijn of haar mening is. Jij hebt uitgebreid gereageerd, onderzoeken aangedragen (waarvoor dank) en in jouw ogen meedogenloze conclusies getrokken. En je hebt nu diverse keren duidelijk gemaakt dat je van mening bent dat ik me schuldig maak aan de ‘niet waar = onbewezen’ drogreden. Ik heb nu nogmaals uitgelegd waarom ik je mening niet deel, en hoop dat we hiermee ook een mooi einde maken aan dit debat. Let’s agree to disagree.
Dank voor je tijd en je kritische houding. Het heeft mij geholpen om weer even goed te bedenken waar ik sta en wat ik nu precies wil zeggen met mijn column.
Groetjes, Richard
Richard, respect voor je geduld in je reacties! Ik heb lang ook gedacht goed bezig te zijn met biologisch te kopen, maar de wetenschap achter de kritiek overtuigt me. Na alle emotionele reacties op de hele pandemie en toestanden zou het niet mogen, maar ik blijf schrikken hoe sommige mensen met oogkleppen op de wetenschap negeren terwijl ze om het luidst ‘wetenschap!’ roepen. De beeldvorming rond biologische landbouw is hardnekkig zeker? Of het ‘vroeger was het beter’-gevoel. Wees gerust: mensen die de discussies lezen zien snel wie hier gelijk heeft door onderbouwde argumentatie en wie lukraak wat kritiek typt.
Alvast bedankt!
Dankjewel Jordy! Ik ben overigens oprecht ook blij met kritiek hoor. Laten we vooral inhoudelijke argumenten uitwisselen, en zo iedereen zelf laten oordelen.
Ik snap je insteek en ja, dat is een manier om er naar te kijken. Verfrissend en erg goed voor mijn schuldgevoel als ik niet biologisch koop. En ̩̩ns ook, vooral ook daar waar het vlees betreft. Temeer ook omdat Рlos van het dierenwelzijn Рhet antibiotocabeleid bij biologisch vlees als ik het goed heb begrepen veel verantwoorder is. Maar misschien is dat inmiddels ook achterhaald omdat wetgeving daarin ook verandert.