Ook in uw organisatie lopen ze rond: ratten. Ratten stellen hun eigen doelen boven die van de organisatie. Ze konkelen, roddelen en zagen het liefst de poten onder uw stoel weg. Wat doet u eraan? Maandblad Quote vroeg professioneel rattenvanger Richard Engelfriet om zijn beste tips te verzamelen. In deze column alvast een voorproefje. Welkom in het riool!

Verander uw organisatie, niet uw mensen
Accepteer de feiten van de psychologie. Slecht gedrag ontstaat grotendeels door de omstandigheden waarin mensen verkeren. Het beroemde experiment van de Amerikaanse psycholoog Milgram liet al zien dat de meerderheid van een groep normale mensen zonder problemen in staat is een ander een dodelijke schok te geven. De beelden uit de Abu Graib gevangenis herhaalden dit gegeven. Wie rattengedrag wil aanpakken, zoekt de eerste verandering dus altijd in de manier van organiseren, niet bij zijn mensen. Zo heeft KLM zijn organisatie verbeterd door het grondpersoneel zelf hun roosters te laten maken. Het rattengedrag en gekonkel om een wit voetje te halen bij het hoofd inroostering verdween als sneeuw voor de zon doordat mensen collectief verantwoordelijk werden voor het resultaat.

Blijf verrassen
Ratten gedijen goed bij voorspelbaarheid. Iedere maandagochtend vergaderen op hetzelfde moment met dezelfde mensen is vragen om problemen. Vergader dus onregelmatig, varieer met werkvormen en vergaderlocaties. Succesvolle bedrijven als Google doen niet anders, en het legt ze bepaald geen windeieren.

Name the game
Benoem het spel dat gespeeld wordt. Ratten houden niet van transparantie: ‘Zo Henk, leuk dat je gisteren bij Kees weer hebt geprobeerd mijn voorstel van de agenda te krijgen, maar zullen we dat gewoon hier even bespreken?’ Dat werkt dodelijk op de effectiviteit van kantoorsmeerlappen.

Verzamel tegenstanders
CDA-congresslijmballen Henk Bleker en Gert Leers werden beloond met een ministerspost. Het was een stuk verstandiger geweest om juist criticaster Ernst Hirsch-Ballin in de gelederen op te nemen. Rattengedrag wordt goed bestreden door juist kritische geluiden in uw team te verzamelen. Managementgoeroe Steven Covey formuleerde het al eens mooi: ‘als twee mensen dezelfde mening hebben aan tafel, zit er 1 teveel’.

Ga op zoek naar kennis, niet naar draagvlak
Ratten zijn vooral bezig met macht. Omzeil hun spel door kennis centraal te stellen. Wie het weet, mag het zeggen. Stop met dat eeuwige ‘draagvlak creeeren’ en allerlei onzinnige enquetes onder uw medewerkers en klanten. Autofabrikant Henry Ford zei al eens: ‘Als ik had gevraagd wat mensen willen, had ik wel een sneller paard laten maken’. Als u weet wat uw doel is, zoek er dan uitsluitend mensen bij met kennis van zaken. Een lekkende gootsteen laat je immers ook maken door een loodgieter en niet door eerst een enquete te houden. Pas hetzelfde principe toe in uw eigen organisatie!

Tot slot: Wees functioneel dom en lui
Een goede rattenvanger stelt vooral goede vragen. Ga niet teveel argumenteren in discussies, dat geeft de rat alleen maar meer munitie om mee te schieten. Goede vragen laten onmiddellijk zien waar je tegenstanders echt mee bezig zijn. Veel succes met rattenvangen!